Na tle potrzeby akceptacji i przynależności rozwijają się kolejne lęki. Początkowo dziecko odbiera oczekiwania stawiane przed nim przez rodziców. Niemały wpływ mają również wyzwania rzucane przez kolegów.
Z czasem młody człowiek buduje pewne wyobrażenia o sobie, składające się z własnych pragnień, aspiracji i oczekiwań co do pełnionej w przyszłości roli, jak i zasłyszanych, utrwalonych i zmodyfikowanych opinii na swój temat.
Największy wpływ na obraz samego siebie mają opinie osób będących autorytetem dla dziecka, czyli rodziców, opiekunów, nauczycieli i pierwszych przyjaciół. Im człowiek ma więcej lat, tym mniejszy wpływ na jego samoocenę ma stosunek innych ludzi. Jednak coraz trudniej jest zmienić wyrobioną wcześniej opinię o sobie. Nawet jeśli uda się nabrać dystansu do własnej osoby, dla części osób zdanie innych pozostaje dość znaczące, a u pozostałych, nigdy tak na prawdę nie straci na znaczeniu.
Dlatego istotne jest, by dziecko zapewnić o wartości jaką dla nas stanowi już na początku jego drogi życiowej, pozwalając mu wykształcić w sobie pozytywną opinię o sobie samym. Nie można zapominać o chwaleniu dziecka, nawet za drobnostki, które już od dawna potrafi wykonać. Lęk przed krytyką i odrzuceniem może przynieść niekorzystne konsekwencje dla dziecka, jednak w tak prosty sposób może zostać zminimalizowany.
Nie chodzi oczywiście o bezkrytyczne wychowywanie, bo to również nie przyniesie korzyści w dorosłym życiu. Za popełniane błędy należy karcić, ale oczywiście bez przesady. Złe zachowanie powinno wiązać się z jego konsekwencjami. Jednak mylić się jest rzeczą ludzką i nie wolno przekonać dziecka, że nas zawiodło.
Jeśli takie przekonanie będzie się powtarzało, w późniejszym życiu młody człowiek może ciągle odczuwać zawód jaki sprawia innym, partnerowi, pracodawcy, dzieciom i światu. A co najważniejsze, to poczucie niższości będzie wywoływało rzeczywiste problemy rodzące się na tle życia w społeczeństwie.
Kształtowanie samooceny poprzez obraz samego siebie w oczach innych
W kształtowaniu samooceny opinie środowiska mają największy wpływ na dzieci od końca okresu przedszkolnego, do około 12-13-tu lat, kiedy to młodzi ludzie często mają już określone pozycje wśród rówieśników.
Na rozwój poczucia własnej wartości powinno się zwrócić szczególną uwagę już w wieku przedszkolnym, gdy wśród dzieci zaczynają się kształtować pierwsze relacje.
W tym czasie należy rozpocząć starania, by w jak największym stopniu odpowiadać na potrzeby dziecka z zakresu pozytywnej oceny jego działań, zarówno prób jak i wyników oraz możliwości. Te działania zapobiegną niskiej samoocenie dziecka i ciągłemu oczekiwaniu na kolejne niepowodzenie. Dzięki wsparciu ze strony rodziny, przytrafiające się każdemu dziecku przypadki ośmieszenia czy nawet odrzucenia, nie będą wywierały tak silnego negatywnego efektu.
Wyręczane dzieci mają problemy z samooceną
Wypracowanie pozytywnej samooceny u przedszkolaków, a czasem i starszych dzieci, będzie stanowiło duże wyzwanie dla rodziców wyręczających do tej pory swoje pociechy z większości codziennych czynności.
Intensywność dzisiejszego życia i coraz mniejsza ilość czasu pozostająca na życie prywatne po zakończeniu czynności związanych z pracą, często jest wymówką dla rodziców ciągle karmiących swoje 3-letnie pociechy, nie pozwalających im na samodzielne ubieranie i decydowanie choćby w niewielkim stopniu o swoim wyglądzie. Poza tak naprawdę tylko doraźnie zdobytym czasem, konsekwencją takiego działania może być ciągle odczuwany brak wiary we własne umiejętności i niechęć do podejmowania nowych wyzwań.
Poświęcenie większej uwagi i czasu na naukę, w momencie kiedy dziecko samo chłonie nowe umiejętności, będzie dużo bardziej efektywne. Pociągnę tu przykład posiłków. Już półtora roczne dziecko może spokojnie samodzielnie jeść większość posiłków i to bez przymuszania. W tym wieku jest to dla niego fascynująca zabawa, a duma z osiągniętego efektu jest wprost bezgraniczna.
